Books

Text: Rig Veda Book 1 Hymn 23 तीव्राः सोमास आ गह्याशीर्वन्तः सुता इमे | वायो तान परस्थितान पिब || उभा देवा दिविस्प्र्शेन्द्रवायू हवामहे | अस्य सोमस्य पीतये || इन्द्रवायू मनोजुवा विप्रा हवन्त ऊतये | सहस्राक्षा धियस पती || मित्रं वयं हवामहे वरुणं सोमपीतये | जज्ञाना पूतदक्षसा || रतेन याव रताव्र्धाव रतस्य जयोतिषस पती | ता मित्रावरुणा हुवे || वरुणः पराविता भुवन मित्रो विश्वाभिरूतिभिः | करतां नः सुराधसः || मरुत्वन्तं हवामह इन्द्रमा सोमपीतये | सजूर्गणेन तरिम्पतु || इन्द्रज्येष्ठा मरुद्गणा देवासः पूषरातयः | विश्वे मम शरुता हवम || हत वर्त्रं सुदानव इन्द्रेण सहसा युजा | मा नो दुःशंस ईशत || विश्वान देवान हवामहे मरुतः सोमपीतये | उग्रा हि पर्श्निमातरः || जयतामिव तन्यतुर्मरुतामेति धर्ष्णुया | यच्छुभं याथना नरः || हस्काराद विद्युतस पर्यतो जाता अवन्तु नः | मरुतो मर्ळयन्तु नः || आ पूषञ्चित्रबर्हिषमाघ्र्णे धरुणं दिवः | आजा नष्टं यथा पशुम || पूषा राजानमाघ्र्णिरपगूळ्हं गुहा हितम | अविन्दच्चित्रबर्हिषम || उतो स मह्यमिन्दुभिः षड युक्ताननुसेषिधत | गोभिर्यवं न चर्क्र्षत || अम्बयो यन्त्यध्वभिर्जामयो अध्वरीयताम | पर्ञ्चतीर्मधुना पयः || अमूर्या उप सूर्ये याभिर्वा सूर्यः सह | ता नो हिन्वन्त्वध्वरम || अपो देवीरुप हवये यत्र गावः पिबन्ति नः | सिन्दुभ्यः कर्त्वं हविः || अप्स्वन्तरम्र्तमप्सु भेषजमपामुत परशस्तये | देवाभवत वाजिनः || अप्सु मे सोमो अब्रवीदन्तर्विश्वानि भेषजा | अग्निं च विश्वशम्भुवमापश्च विश्वभेषजीः || आपः पर्णीत भेषजं वरूथं तन्वे मम | जयोक च सूर्यं दर्शे || इदमापः पर वहत यत किं च दुरितं मयि | यद वाहमभिदुद्रोह यद वा शेप उतान्र्तम || आपो अद्यान्वचारिषं रसेन समगस्महि | पयस्वानग्न आगहि तं मा सं सर्ज वर्चसा || सं माग्ने वर्चसा सर्ज सं परजया समायुषा | विद्युर्मेस्य देवा इन्द्रो विद्यात सह रषिभिः ||...

Text: Rig Veda Book 2 Hymn 19 अपाय्यस्यान्धसो मदाय मनीषिणः सुवानस्य परयसः | यस्मिन्निन्द्रः परदिवि वाव्र्धान ओको दधे बरह्मण्यन्तश्च नरः || अस्य मन्दानो मध्वो वज्रहस्तो.अहिमिन्द्रो अर्णोव्र्तं वि वर्श्चत | पर यद वयो स सवसराण्यछा परयांसि च नदीनां चक्रमन्त || स माहिन इन्द्रो अर्णो अपां परैरयदहिहाछा समुद्रम | अजनयत सूर्यं विदद गा अक्तुनाह्नां वयुनानि साधत || सो अप्रतीनि मनवे पुरूणीन्द्रो दाशद दाशुषे हन्ति वर्त्रम | सद्यो यो नर्भ्यो अतसाय्यो भूत पस्प्र्धानेभ्यः सूर्यस्य सातौ || स सुन्वत इन्द्रः सूर्यमा देवो रिणं मर्त्याय सतवान | आ यद रयिं गुहदवद्यमस्मै भरदंशं नैतशो दशस्यन || स रन्धयत सदिवः सारथये शुष्णमशुषं कुयवं कुत्साय | दिवोदासाय नवतिं च नवेन्द्रः पुरो वयैरच्छम्बरस्य || एवा त इन्द्रोचथमहेम शरवस्या न तमना वाजयन्तः | अश्याम तत साप्तमाशुषाणा ननमो वधरदेवस्य पीयोः || एवा ते गर्त्समदाः शूर मम्नावस्यवो न वयुनानि तक्षुः | बरह्मण्यन्त इन्द्र ते नवीय इषमूर्जं सुक्षितिं सुम्नमश्युः || नूनं सा … ||...

Text: Rig Veda Book 3 Hymn 19 अग्निं होतारं पर वर्णे मियेधे गर्त्सं कविं विश्वविदममूरम | स नो यक्षद देवताता यजीयान राये वाजाय वनतेमघानि || पर ते अग्ने हविष्मतीमियर्म्यछा सुद्युम्नां रातिनीं घर्ताचीम | परदक्षिणिद देवतातिमुराणः सं रातिभिर्वसुभिर्यज्ञमश्रेत || स तेजीयसा मनसा तवोत उत शिक्ष सवपत्यस्य शिक्षोः | अग्ने रायो नर्तमस्य परभूतौ भूयाम ते सुष्टुतयश्च वस्वः || भूरीणि हि तवे दधिरे अनीकाग्ने देवस्य यज्यवो जनासः | स आ वह देवतातिं यविष्ठ शर्धो यदद्य दिव्यंयजासि || यत तवा होतारमनजन मियेधे निषादयन्तो यजथाय देवाः | स तवं नो अग्ने....

Text: Rig Veda Book 4 Hymn 19 एवा तवाम इन्द्र वज्रिन्न अत्र विश्वे देवासः सुहवास ऊमाः | महाम उभे रोदसी वर्द्धम रष्वं निर एकम इद वर्णते वर्त्रहत्ये || अवास्र्जन्त जिव्रयो न देवा भुवः सम्राळ इन्द्र सत्ययोनिः | अहन्न अहिम परिशयानम अर्णः पर वर्तनीर अरदो विश्वधेनाः || अत्र्प्णुवन्तं वियतम अबुध्यम अबुध्यमानं सुषुपाणम इन्द्र | सप्त परति परवत आशयानम अहिं वज्रेण वि रिणा अपर्वन || अक्षोदयच छवसा कषाम बुध्नं वार ण वातस तविषीभिर इन्द्रः | दर्ळ्हान्य औभ्नाद उशमान ओजो ऽवाभिनत ककुभः पर्वतानाम || अभि पर दद्रुर जनयो न गर्भं रथा इव पर ययुः साकम अद्रयः | अतर्पयो विस्र्त उब्ज ऊर्मीन तवं वर्तां अरिणा इन्द्र सिन्धून || तवम महीम अवनिं विश्वधेनां तुर्वीतये वय्याय कषरन्तीम | अरमयो नमसैजद अर्णः सुतरणां अक्र्णोर इन्द्र सिन्धून || पराग्रुवो नभन्वो न वक्वा धवस्रा अपिन्वद युवतीर रतज्ञाः | धन्वान्य अज्रां अप्र्णक तर्षाणां अधोग इन्द्र सतर्यो दंसुपत्नीः || पूर्वीर उषसः शरदश च गूर्ता वर्त्रं जघन्वां अस्र्जद वि सिन्धून | परिष्ठिता अत्र्णद बद्बधानाः सीरा इन्द्रः सरवितवे पर्थिव्या || वम्रीभिः पुत्रम अग्रुवो अदानं निवेशनाद धरिव आ जभर्थ | वय अन्धो अख्यद अहिम आददानो निर भूद उखछित सम अरन्त पर्व || पर ते पूर्वाणि करणानि विप्राविद्वां आह विदुषे करांसि | यथा-यथा वर्ष्ण्यानि सवगूर्तापांसि राजन नर्याविवेषीः || नू षटुत इन्द्र नू गर्णान इषं जरित्रे नद्यो न पीपेः | अकारि ते हरिवो बरह्म नव्यं धिया सयाम रथ्यः सदासाः ||...

Text: Rig Veda Book 5 Hymn 19 अभ्य अवस्थाः पर जायन्ते पर वव्रेर वव्रिश चिकेत | उपस्थे मातुर वि चष्टे || जुहुरे वि चितयन्तो ऽनिमिषं नर्म्णम पान्ति | आ दर्ळ्हाम पुरं विविशुः || आ शवैत्रेयस्य जन्तवो दयुमद वर्धन्त कर्ष्टयः | निष्कग्रीवो बर्हदुक्थ एना मध्वा न वाजयुः || परियं दुग्धं न काम्यम अजामि जाम्योः सचा | घर्मो न वाजजठरो ऽदब्धः शश्वतो दभः || करीळन नो रश्म आ भुवः सम भस्मना वायुना वेविदानः | ता अस्य सन धर्षजो न तिग्माः सुसंशिता वक्ष्यो वक्षणेस्थाः ||...

Text: Rig Veda Book 6 Hymn 19 महानिन्द्रो नर्वदा चर्षणिप्रा उत दविबर्हा अमिनः सहोभिः | अस्मद्र्यग वाव्र्धे विर्यायोरुः पर्थुः सुक्र्तः कर्त्र्भिर्भूत || इन्द्रमेव धिषणा सातये धाद बर्हन्तं रष्वमजरं युवानम | अषाळ्हेन सवसा शूशुवांसं सद्यश्चिद यो वाव्र्धे असामि || पर्थू करस्ना बहुला गभस्ती अस्मद्र्यक सं मिमीहि शरवांसि | यूथेव पश्वः पशुपा दमूना अस्मानिन्द्राभ्या वव्र्त्स्वाजौ || तं व इन्द्रं चतिनमस्य शाकैरिह नूनं वाजयन्तो हुवेम | यथा चित पूर्वे जरितार आसुरनेद्या अनवद्या अरिष्टाः || धर्तव्रतो धनदाः सोमव्र्द्धः स हि वामस्य वसुनः पुरुक्षुः | सं जग्मिरे पथ्या रायो अस्मिन समुद्रे न सिन्धवो यादमानाः || शविष्ठं न आ भर शूर शव ओजिष्ठमोजो अभिभूतौग्रम | विश्वा दयुम्ना वर्ष्ण्या मानुषाणामस्मभ्यं दाहरिवो मादयध्यै || यस्ते मदः पर्तणाषाळ अम्र्ध्र इन्द्र तं न आ भर शूशुवांसम | येन तोकस्य तनयस्य सातौ मंसीमहि जिगीवांसस्त्वोताः || आ नो भर वर्षणं शुष्ममिन्द्र धनस्प्र्तं शूशुवांसं सुदक्षम | येन वंसाम पर्तनासु शत्रून तवोतिभिरुत जामीन्रजामीन || आ ते शुष्मो वर्षभ एतु पश्चादोत्तरादधरादा पुरस्तात | आ विश्वतो अभि समेत्वर्वां इन्द्र दयुम्नं सवर्वद धेह्यस्मे || नर्वत त इन्द्र नर्तमाभिरूती वंसीमहि वामं शरोमतेभिः | ईक्षे हि वस्व उभयस्य राजन धा रत्नं महि सथूरं बर्हन्तम || मरुत्वन्तं वर्षभं … || जनं वज्रिन महि चिन मन्यमानमेभ्यो नर्भ्यो रन्धया येष्वस्मि | अधा हि तवा पर्थिव्यां शूरसातौ हवामहे तनयेगोष्वप्सु || वयं त एभिः पुरुहूत सख्यैः शत्रोः-शत्रोरुत्तर इत्स्याम | घनन्तो वर्त्राण्युभयानि शूर राया मदेम बर्हतात्वोताः ||...

Text: Rig Veda Book 7 Hymn 19 यस्तिग्मश्र्ङगो वर्षभो न भीम एकः कर्ष्टीश्च्यावयति पर विश्वाः | यः शश्वतो अदाशुषो गयस्य परयन्तासिसुष्वितराय वेदः || तवं ह तयदिन्द्र कुत्समावः शुश्रूषमाणस्तन्वा समर्ये | दासं यच्छुष्णं कुयवं नयस्मा अरन्धय आर्जुनेयाय शिक्षन || तवं धर्ष्णो धर्षता वीतहव्यं परावो विश्वाभिरूतिभिः सुदासम | पर पौरुकुत्सिं तरसदस्युमावः कषेत्रसाता वर्त्रहत्येषु पूरुम || तवं नर्भिर्न्र्मणो देववीतौ भूरीणि वर्त्रा हर्यश्व हंसि | तवं नि दस्युं चुमुरिं धुनिं चास्वापयो दभीतये सुहन्तु || तव चयौत्नानि वज्रहस्त तानि नव यत पुरो नवतिं च सद्यः | निवेशने शततमाविवेषीरहञ्च वर्त्रं नमुचिमुताहन || सना ता त इन्द्र भोजनानि रातहव्याय दाशुषे सुदासे | वर्ष्णे ते हरी वर्षणा युनज्मि वयन्तु बरह्माणि पुरुशाक वाजम || मा ते अस्यां सहसावन परिष्टावघाय भूम हरिवः परादै | तरायस्व नो....

Text: Rig Veda Book 8 Hymn 19 तं गूर्धया सवर्णरं देवासो देवमरतिं दधन्विरे | देवत्रा हव्यमोहिरे || विभूतरातिं विप्र चित्रशोचिषमग्निमीळिष्व यन्तुरम | अस्य मेधस्य सोम्यस्य सोभरे परेमध्वराय पूर्व्यम || यजिष्ठं तवा वव्र्महे देवं देवत्रा होतारममर्त्यम | अस्य यज्ञस्य सुक्रतुम || ऊर्जो नपातं सुभगं सुदीदितिमग्निं शरेष्ठशोचिषम | स नो मित्रस्य वरुणस्य सो अपामा सुम्नं यक्षते दिवि || यः समिधा य आहुती यो वेदेन ददाश मर्तो अग्नये | यो नमसा सवध्वरः || तस्येदर्वन्तो रंहयन्त आशवस्तस्य दयुम्नितमं यशः | न तमंहो देवक्र्तं कुतश्चन न मर्त्यक्र्तं नशत || सवग्नयो वो अग्निभिः सयाम सूनो सहस ऊर्जां पते | सुवीरस्त्वमस्मयुः || परशंसमानो अतिथिर्न मित्रियो....

Text: Rig Veda Book 9 Hymn 19 यत सोम चित्रमुक्थ्यं दिव्यं पार्थिवं वसु | तन नः पुनान आ भर || युवं हि सथः सवर्पती इन्द्रश्च सोम गोपती | ईशानापिप्यतं धियः || वर्षा पुनान आयुषु सतनयन्नधि बर्हिषि | हरिः सन योनिमासदत || अवावशन्त धीतयो वर्षभस्याधि रेतसि | सूनोर्वत्सस्यमातरः || कुविद वर्षण्यन्तीभ्यः पुनानो गर्भमादधत | याः शुक्रं दुहते पयः || उप शिक्षापतस्थुषो भियसमा धेहि शत्रुषु | पवमानविदा रयिम || नि शत्रोः सोम वर्ष्ण्यं नि शुष्मं नि वयस्तिर | दूरेवा सतो अन्ति वा ||...

Text: Rig Veda Book 10 Hymn 19 नि वर्तध्वं मानु गातास्मान सिषक्त रेवतीः | अग्नीषोमापुनर्वसू अस्मे धारयतं रयिम || पुनरेना नि वर्तय पुनरेना नया कुरु | इन्द्र एणा नियछत्वग्निरेना उपाजतु || पुनरेता नि वर्तन्तामस्मिन पुष्यन्तु गोपतौ | इहैवाग्नेनि धारयेह तिष्ठतु या रयिः || यन नियानं नययनं संज्ञानं यत परायणम | आवर्तनं निवर्तनं यो गोपा अपि तं हुवे || य उदानड वययनं य उदानट परायणम | आवर्तनंनिवर्तनमपि गोपा नि वर्तताम || आ निवर्त नि वर्तय पुनर्न इन्द्र गा देहि | जीवाभिर्भुनजामहै || परि वो विश्वतो दध ऊर्जा घर्तेन पयसा | ये देवाः केच यज्ञियास्ते रय्या सं सर्जन्तु नः || आ निवर्तन वर्तय नि निवर्तन वर्तय | भूम्याश्चतस्रःप्रदिशस्ताभ्य एना नि वर्तय ||...

Text: येयं प्रेते विचिकित्सा मनुष्येऽस्तीत्येके नायमस्तीति चैके । एतद्विद्यामनुशिष्टस्त्वयाऽहं वराणामेष वरस्तृतीयः ॥ २० ॥ yeyaṃ prete vicikitsā manuṣye’stītyeke nāyamastīti caike | etadvidyāmanuśiṣṭastvayā’haṃ varāṇāmeṣa varastṛtīyaḥ || 20 || 20. (Nachiketas said) This well-known doubt as to what becomes of a man after death,—some say he is and some, he is not,—I shall know being taught by thee. This boon is the third of the boons. Shankara’s Commentary: Thus much, which has been indicated by the two boons, is alone to be understood from the preceding Mantras and Brahmanas, which are mandatory or prohibitory in their import but not the knowledge of the true nature of the entity of the atman....

Text: अणोरणीयान्महतो महीयानात्मास्य जन्तोर्निहितो गुहायां । तमक्रतुः पश्यति वीतशोको धातुः प्रसादान्महिमानमात्मनः ॥ २० ॥ aṇoraṇīyānmahato mahīyānātmāsya jantornihito guhāyāṃ | tamakratuḥ paśyati vītaśoko dhātuḥ prasādānmahimānamātmanaḥ || 20 || 20. Subtler than the subtle, greater than the great, in the heart of each living being, the atman reposes. One free from desire, with his mind and the senses composed, sees the glory of the atman and becomes absolved from grief. Shankara’s Commentary: How then does one know the atman is explained?...

Text: Rig Veda Book 1 Hymn 24 कस्य नूनं कतमस्याम्र्तानां मनामहे चारु देवस्य नाम | को नो मह्या अदितये पुनर्दात पितरं च दर्शेयं मातरं च || अग्नेर्वयं परथमस्याम्र्तानां मनामहे चारु देवस्य नाम | स नो मह्या अदितये पुनर्दात पितरं च दर्शेयं मातरं च || अभि तवा देव सवितरीशानं वार्याणाम | सदावन भागमीमहे || यश्चिद धि त इत्था भगः शशमानः पुरा निदः | अद्वेषो हस्तयोर्दधे || भगभक्तस्य ते वयमुदशेम तवावसा | मूर्धानं राय आरभे || नहि ते कषत्रं न सहो न मन्युं वयश्चनामी पतयन्त आपुः | नेमा आपो अनिमिषं चरन्तीर्न ये वातस्य परमिनन्त्यभ्वम || अबुध्ने राजा वरुणो वनस्योर्ध्वं सतूपं ददते पूतदक्षः | नीचीना सथुरुपरि बुध्न एषामस्मे अन्तर्निहिताःकेतवः सयुः || उरुं हि राजा वरुणश्चकार सूर्याय पन्थामन्वेतवा उ | अपदे पादा परतिधातवे....

Text: Rig Veda Book 2 Hymn 20 वयं ते वय इन्द्र विद्धि षु णः पर भरामहे वाजयुर्न रथम | विपन्यवो दीध्यतो मनीषा सुम्नमियक्षन्तस्त्वावतो नॄन || तवं न इन्द्र तवाभिरूती तवायतो अभिष्टिपासि जनान | तवमिनो दाशुषो वरूतेत्थाधीरभि यो नक्षति तवा || स नो युवेन्द्रो जोहूत्रः सखा शिवो नरामस्तु पाता | यः शंसन्तं यः शशमानमूती पचन्तं च सतुवन्तंच परणेषत || तमु सतुष इन्द्रं तं गर्णीषे यस्मिन पुरा वाव्र्धुः शाशदुश्च | स वस्वः कामं पीपरदियानो बरह्मण्यतो नूतनस्यायोः || सो अङगिरसामुचथा जुजुष्वान बरह्मा तूतोदिन्द्रो गातुमिष्णन | मुष्णन्नुषसः सूर्येण सतवानश्नस्य चिच्छिश्नथत पूर्व्याणि || स ह शरुत इन्द्रो नाम देव ऊर्ध्वो भुवन मनुषे दस्मतमः | अव परियमर्शसानस्य साह्वाञ्छिरो भरद दासस्य सवधावान || स वर्त्रहेन्द्रः कर्ष्णयोनीः पुरन्दरो दासीरैरयद वि | अजनयन मनवे कषामपश्च सत्रा शंसं यजमानस्य तूतोत || तस्मै तवस्यमनु दायि सत्रेन्द्राय देवेभिरर्णसातौ | परति यदस्य वज्रं बाह्वोर्धुर्हत्वी दस्यून पुर आयसीर्नि तारीत || नूनं सा … ||...

Text: Rig Veda Book 3 Hymn 20 अग्निमुषसमश्विना दधिक्रां वयुष्टिषु हवते वह्निरुक्थैः | सुज्योतिषो नः शर्ण्वन्तु देवाः सजोषसो अध्वरं वावशानाः || अग्ने तरी ते वाजिना तरी षधस्था तिस्रस्ते जिह्वा रतजात पूर्वीः | तिस्र उ ते तन्वो देववातास्ताभिर्नः पाहि गिरो अप्रयुछन || अग्ने भूरीणि तव जातवेदो देव सवधावो.अम्र्तस्य नाम | याश्च माया मायिनां विश्वमिन्व तवे पूर्वीः सन्दधुःप्र्ष्टबन्धो || अग्निर्नेता भग इव कषितीनां दैवीनां देव रतुपा रतावा | स वर्त्रहा सनयो विश्ववेदाः पर्षद विश्वाति दुरिता गर्णन्तम || ददहिक्रामग्निमुषसं च देवीं बर्हस्पतिं सवितारं चदेवम | अश्विना मित्रावरुणा भगं च वसून रुद्रानादित्यानिह हुवे ||...