Books

Text: Rig Veda Book 4 Hymn 9 अग्ने मर्ळ महां असि य ईम आ देवयुं जनम | इयेथ बर्हिर आसदम || स मानुषीषु दूळभो विक्षु परावीर अमर्त्यः | दूतो विश्वेषाम भुवत || स सद्म परि णीयते होता मन्द्रो दिविष्टिषु | उत पोता नि षीदति || उत गना अग्निर अध्वर उतो गर्हपतिर दमे | उत बरह्मा नि षीदति || वेषि हय अध्वरीयताम उपवक्ता जनानाम | हव्या च मानुषाणाम || वेषीद व अस्य दूत्यं यस्य जुजोषो अध्वरम | हव्यम मर्तस्य वोळ्हवे || अस्माकं जोष्य अध्वरम अस्माकं यज्ञम अङगिरः | अस्माकं शर्णुधी हवम || परि ते दूळभो रथो ऽसमां अश्नोतु विश्वतः | येन रक्षसि दाशुषः ||...

Text: Rig Veda Book 5 Hymn 9 तवाम अग्ने हविष्मन्तो देवम मर्तास ईळते | मन्ये तवा जातवेदसं स हव्या वक्ष्य आनुषक || अग्निर होता दास्वतः कषयस्य वर्क्तबर्हिषः | सं यज्ञासश चरन्ति यं सं वाजासः शरवस्यवः || उत सम यं शिशुं यथा नवं जनिष्टारणी | धर्तारम मानुषीणां विशाम अग्निं सवध्वरम || उत सम दुर्ग्र्भीयसे पुत्रो न हवार्याणाम | पुरू यो दग्धासि वनाग्ने पशुर न यवसे || अध सम यस्यार्चयः सम्यक संयन्ति धूमिनः | यद ईम अह तरितो दिव्य उप धमातेव धमति शिशीते धमातरी यथा || तवाहम अग्न ऊतिभिर मित्रस्य च परशस्तिभिः | दवेषोयुतो न दुरिता तुर्याम मर्त्यानाम || तं नो अग्ने अभी नरो रयिं सहस्व आ भर | स कषेपयत स पोषयद भुवद वाजस्य सातय उतैधि पर्त्सु नो वर्धे ||...

Text: Rig Veda Book 6 Hymn 9 अहश्च कर्ष्णमहरर्जुनं च वि वर्तेते रजसी वेद्याभिः | वैश्वानरो जायमानो न राजावातिरज्ज्योतिषाग्निस्तमांसि || नाहं तन्तुं न वि जानाम्योतुं न यं वयन्ति समरेऽतमानाः | कस्य सवित पुत्र इह वक्त्वानि परो वदात्यवरेण पित्रा || स इत तन्तुं स वि जानात्योतुं स वक्त्वान्य रतुथा वदाति | य ईं चिकेतदम्र्तस्य गोपा अवश्चरन परो अन्येन पश्यन || अयं होता परथमः पश्यतेममिदं जयोतिरम्र्तं मर्त्येषु | अयं स जज्ञे धरुव आ निषत्तो....

Text: Rig Veda Book 7 Hymn 9 अबोधि जार उषसामुपस्थाद धोता मन्द्रः कवितमः पावकः | दधाति केतुमुभयस्य जन्तोर्हव्या देवेषु दरविणं सुक्र्त्सु || स सुक्रतुर्यो वि दुरः पणीनां पुनानो अर्कं पुरुभोजसं नः | होता मन्द्रो विशां दमूनास्तिरस्तमो दद्र्शे राम्याणाम || अमूरः कविरदितिर्विवस्वान सुसंसन मित्रो अतिथिः शिवोनः | चित्रभानुरुषसां भात्यग्रे.अपां गर्भः परस्वा विवेश || ईळेन्यो वो मनुषो युगेषु समनगा अशुचज्जातवेदाः | सुसन्द्र्शा भानुना यो विभाति परति गावः समिधानं बुधन्त || अग्ने याहि दूत्यं मा रिषण्यो देवानछा बरह्मक्र्ता गणेन | सरस्वतीं मरुतो अश्विनापो यक्षि देवान रत्नधेयायविश्वान || तवामग्ने समिधानो वसिष्ठो जरूथं हन यक्षि राये पुरन्धिम | पुरुणीथा जातवेदो जरस्व यूयं पात … ||...

Text: Rig Veda Book 8 Hymn 9 आ नूनमश्विना युवं वत्सस्य गन्तमवसे | परास्मै यछतमव्र्कं पर्थु छर्दिर्युयुतं या अरातयः || यदन्तरिक्षे यद दिवि यत पञ्च मानुषाननु | नर्म्णन्तद धत्तमश्विना || ये वां दंसांस्यश्विना विप्रासः परिमाम्र्शुः | एवेत काण्वस्य बोधतम || अयं वां घर्मो अश्विना सतोमेन परि षिच्यते | अयं सोमो मधुमान वाजिनीवसू येन वर्त्रं चिकेतथः || यदप्सु यद वनस्पतौ यदोषधीषु पुरुदंससा कर्तम | तेन माविष्टमश्विना || यन नासत्या भुरण्यथो यद वा देव भिषज्यथः | अयं वां वत्सो मतिभिर्न विन्धते हविष्मन्तं हि गछथः || आ नूनमश्विनोरषिः सतोमं चिकेत वामया | आ सोमं मधुमत्तमं घर्मं सिञ्चादथर्वणि || आ नूनं रघुवर्तनिं रथं तिष्ठाथो अश्विना | आ वां सतोमा इमे मम नभो न चुच्यवीरत || यदद्य वां नासत्योक्थैराचुच्युवीमहि | यद वा वाणीभिरश्विनेवेत काण्वस्य बोधतम || यद वां कक्षीवानुत यद वयश्व रषिर्यद वां दीर्घतमा जुहाव | पर्थी यद वां वैन्यः सादनेष्वेवेदतो अश्विना चेतयेथाम || यातं छर्दिष्पा उत नः परस्पा भूतं जगत्पा उत नस्तनूपा | वर्तिस्तोकाय तनयाय यातम || यदिन्द्रेण सरथं याथो अश्विना यद वा वायुना भवथः समोकसा | यदादित्येभिरभुभिः सजोषसा यद वा विष्णोर्विक्रमणेषु तिष्ठथः || यदद्याश्विनावहं हुवेय वाजसातये | यत पर्त्सु तुर्वणे सहस्तच्छ्रेष्ठमश्विनोरवः || आ नूनं यातमश्विनेमा हव्यानि वां हिता | इमे सोमासोधि तुर्वशे यदाविमे कण्वेषु वामथ || यन नासत्या पराके अर्वाके अस्ति भेषजम | तेन नूनं विमदाय परचेतसा छर्दिर्वत्साय यछतम || अभुत्स्यु पर देव्या साकं वाचाहमश्विनोः | वयावर्देव्या मतिं वि रातिं मर्त्येभ्यः || पर बोधयोषो अश्विना पर देवि सून्र्ते महि | पर यज्ञहोतरानुषक पर मदाय शरवो बर्हत || यदुषो यासि भानुना सं सूर्येण रोचसे | आ हायमश्विनो रथो वर्तिर्याति नर्पाय्यम || यदापीतासो अंशवो गावो न दुह्र ऊधभिः | यद वा वाणीरनूषत पर देवयन्तो अश्विना || पर दयुम्नाय पर शवसे पर नर्षाह्याय शर्मणे | पर दक्षाय परचेतसा || यन नूनं धीभिरश्विना पितुर्योना निषीदथः यद वासुम्नेभिरुक्थ्या ||...

Text: Rig Veda Book 9 Hymn 9 परि परिया दिवः कविर वयांसि नप्त्य्र हितः | सुवानो याति कविक्रतुः || पर-पर कषयाय पन्यसे जनाय जुष्टो अद्रुहे | वीत्य अर्ष चनिष्ठया || स सूनुर मातरा शुचिर जातो जाते अरोचयत | महान मही रताव्र्धा || स सप्त धीतिभिर हितो नद्य अजिन्वद अद्रुहः | या एकम अक्षि वाव्र्धुः || ता अभि सन्तम अस्त्र्तम महे युवानम आ दधुः | इन्दुम इन्द्र तव वरते || अभि वह्निर अमर्त्यः सप्त पश्यति वावहिः | करिविर देवीर अतर्पयत || अवा कल्पेषु नः पुमस तमांसि सोम योध्या | तानि पुनान जघनः || नू नव्यसे नवीयसे सूक्ताय साधया पथः | परत्नवद रोचया रुचः || पवमान महि शरवो गाम अश्वं रासि वीरवत | सना मेधां सना सवः |...

Text: Rig Veda Book 10 Hymn 9 आपो हि षठा मयोभुवस्ता न ऊर्जे दधातन | महेरणाय चक्षसे || यो वः शिवतमो रसस्तस्य भजयतेह नः | उशतीरिवमातरः || तस्मा अरं गमाम वो यस्य कषयाय जिन्वथ | आपोजनयथा च नः || शं नो देवीरभिष्टय आपो भवन्तु पीतये | शं योरभि सरवन्तु नः || ईशाना वार्याणां कषयन्तीश्चर्षणीनाम | अपोयाचामि भेषजम || अप्सु मे सोमो अब्रवीदन्तर्विश्वानि भेषजा | अग्निं चविश्वशम्भुवम || आपः पर्णीत भेषजां वरूथं तन्वे मम | जयोक चसूर्यं दर्शे || इदमापः पर वहत यत किं च दुरितं मयि | यद वाहमभिदुद्रोह यद व शेप उतान्र्तम || आपो अद्यान्वचारिषं रसेन समगस्महि | पयस्वानग्ना गहि तं मा सं सर्ज वर्चसा ||...

agre bṛhann uṣasām ūrdhvo asthān nirjaganvān tamaso jyotiṣāgāt | agnir bhānunā ruśatā svaṅga ā jāto viśvā sadmāny aprāḥ || RV_10,001.01 sa jāto garbho asi rodasyor agne cārur vibhṛta oṣadhīṣu | citraḥ śiśuḥ pari tamāṁsy aktūn pra mātṛbhyo adhi kanikradad gāḥ || RV_10,001.02 viṣṇur itthā paramam asya vidvāñ jāto bṛhann abhi pāti tṛtīyam | āsā yad asya payo akrata svaṁ sacetaso abhy arcanty atra || RV_10,001.03 ata u tvā pitubhṛto janitrīr annāvṛdham prati caranty annaiḥ | tā īm praty eṣi punar anyarūpā asi tvaṁ vikṣu mānuṣīṣu hotā || RV_10,001....

Text: शान्तसंकल्पः सुमना यथा स्याद्वीतमन्युर्गौतमो माभिमृत्यो । त्वत्प्रसृष्टं माभिवदेत्प्रतीत एतत्त्रयाणां प्रथमं वरं वृणे ॥ १० ॥ śāntasaṃkalpaḥ sumanā yathā syādvītamanyurgautamo mābhimṛtyo | tvatprasṛṣṭaṃ mābhivadetpratīta etattrayāṇāṃ prathamaṃ varaṃ vṛṇe || 10 || 10. (Nachiketas said) That Gautama may be freed from anxiety, be calm in mind, not wrath against me, that he may recognise and welcome me let go by you—is, Oh Death, the first of the three boons I ask....

Text: जानाम्यहँ शेवधिरित्यनित्यं न ह्यध्रुवैः प्राप्यते हि ध्रुवं तत् । ततो मया नाचिकेतश्चितो’ग्निरनित्यैर्द्रव्यैः प्राप्तवानस्मि नित्यम् ॥ १० ॥ jānāmyaham̐ śevadhirityanityaṃ na hyadhruvaiḥ prāpyate hi dhruvaṃ tat । tato mayā nāciketaścito’gniranityairdravyaiḥ prāptavānasmi nityam ॥ 10 ॥ 10. I know that the treasure is uncertain; for, that which is constant is never reached by things which change. Therefore, has Nachiketa fire been propitiated by me with the perishable things, and I have attained the eternal....

Text: इन्द्रियेभ्यः परा ह्यर्था अर्थेभ्यश्च परं मनः । मनसस्तु परा बुद्धिर्बुद्धेरात्मा महान्परः ॥ १० ॥ indriyebhyaḥ parā hyarthā arthebhyaśca paraṃ manaḥ | manasastu parā buddhirbuddherātmā mahānparaḥ || 10 || 10. Beyond the senses, are the rudiments of its objects; beyond these rudiments is the mind; beyond the mind is atman known as Mahat (great). Shankara’s Commentary: Now this subsequent portion is introduced for the purpose of showing that the goal to be reached should be understood to be the Pratyak (the internal) atman, the subtlest proceeding from the gross senses in the ascending degree of subtlety....

Text: यदेवेह तदमुत्र यदमुत्र तदन्विह । मृत्योः स मृत्युमाप्नोति य इह नानेव पश्यति ॥ १० ॥ yadeveha tadamutra yadamutra tadanviha | mṛtyoḥ sa mṛtyumāpnoti ya iha nāneva paśyati || 10 || 10. What indeed is here, is there; what there, that here again; from Death to Death he goes; who here sees, as if different. Shankara’s Commentary: This is said in order that the doubt may not arise in anybody; that what exists in all from the Brahma down to the immovable and appears, being subject to particular conditions, as something other than Brahman and subject to samsara, he is different from the highest Brahman....

Text: वायुर्यथैको भुवनं प्रविष्टो रूपं रूपं प्रतिरूपो बभूव । एकस्तथा सर्वभूतान्तरात्मा रूपं रूपं प्रतिरूपो बहिश्च ॥ १० ॥ vāyuryathaiko bhuvanaṃ praviṣṭo rūpaṃ rūpaṃ pratirūpo babhūva | ekastathā sarvabhūtāntarātmā rūpaṃ rūpaṃ pratirūpo bahiśca || 10 || 10. As wind, though one, having entered the world, assumes forms responsive to every form, so the internal atman of all living things, though one, assumes forms responsive to every form and is outside them all....

Text: यदा पञ्चावतिष्ठन्ते ज्ञानानि मनसा सह । बुद्धिश्च न विचेष्टते तामाहुः परमां गतिम् ॥ १० ॥ yadā pañcāvatiṣṭhante jñānāni manasā saha | buddhiśca na viceṣṭate tāmāhuḥ paramāṃ gatim || 10 || When the five organs of perception become still, together with the mind, and the intellect ceases to be active: that is called the highest state. NOTE: Tranlsation and commentary is missing from the book. The alternate translation for the verse presented above is from Swami Paramananda....

Text: Rig Veda Book 1 Hymn 12 अग्निं दूतं वर्णीमहे होतारं विश्ववेदसम | अस्य यज्ञस्य सुक्रतुम || अग्निम-अग्निं हवीमभिः सदा हवन्त विश्पतिम | हव्यवाहं पुरुप्रियम || अग्ने देवानिहा वह जज्ञानो वर्क्तबर्हिषे | असि होता न ईड्यः || तानुशतो वि बोधय यदग्ने यासि दूत्यम | देवैरा सत्सि बर्हिषि || घर्ताहवन दीदिवः परति षम रिषतो दह | अग्ने तवं रक्षस्विनः || अग्निनाग्निः समिध्यते कविर्ग्र्हपतिर्युवा | हव्यवाड जुह्वास्यः || कविमग्निमुप सतुहि सत्यधर्माणमध्वरे | देवममीवचातनम || यस्त्वामग्ने हविष्पतिर्दूतं देव सपर्यति | तस्य सम पराविता भव || यो अग्निं देववीतये हविष्मानाविवासति | तस्मै पावक मर्ळय || स नः पावक दीदिवो....