Archive

Shloka कामैस्तैस्तैर्हृतज्ञानाः प्रपद्यन्तेऽन्यदेवताः | तं तं नियममास्थाय प्रकृत्या नियताः स्वया ||७-२०|| Transliteration kāmaistaistairhṛtajñānāḥ prapadyante.anyadevatāḥ . taṃ taṃ niyamamāsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā ||7-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 7.20. Being robbed of their wisdom by innumerable desires [and] being controlled by their own nature, persons take refuge in other deities by following one or the other religious regulations. Shri Purohit Swami 7.20 They in whom wisdom is obscured by one desire or the other, worship the lesser Powers, practising many rites which vary according to their temperaments....

Shloka यत्रोपरमते चित्तं निरुद्धं योगसेवया | यत्र चैवात्मनात्मानं पश्यन्नात्मनि तुष्यति ||६-२०|| Transliteration yatroparamate cittaṃ niruddhaṃ yogasevayā . yatra caivātmanātmānaṃ paśyannātmani tuṣyati ||6-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 6.20. Where the mind, well-restrained through Yoga-practice, remains iet; again where, observing, by the self, nothing but the Self, he (Yogi) is satisfied in the Self; Shri Purohit Swami 6.20 There, where the whole nature is seen in the light of the Self, where the man abides within his Self and is satisfied there, its functions restrained by its union with the Divine, the mind finds rest....

Shloka न प्रहृष्येत्प्रियं प्राप्य नोद्विजेत्प्राप्य चाप्रियम् | स्थिरबुद्धिरसम्मूढो ब्रह्मविद् ब्रह्मणि स्थितः ||५-२०|| Transliteration na prahṛṣyetpriyaṃ prāpya nodvijetprāpya cāpriyam . sthirabuddhirasammūḍho brahmavid brahmaṇi sthitaḥ ||5-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 5.20. He who, with his self (mind) not attached to the external contacts, finds happiness in the Self-that person, with his self engaged in the Yoga, pervades easily, suffering no loss, the Brahman. Shri Purohit Swami 5.20 He who knows and lives in the Absolute remains unmoved and unperturbed; he is not elated by pleasure or depressed by pain....

Shloka त्यक्त्वा कर्मफलासङ्गं नित्यतृप्तो निराश्रयः | कर्मण्यभिप्रवृत्तोऽपि नैव किञ्चित्करोति सः ||४-२०|| Transliteration tyaktvā karmaphalāsaṅgaṃ nityatṛpto nirāśrayaḥ . karmaṇyabhipravṛtto.api naiva kiñcitkaroti saḥ ||4-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 4.20. By abandoning attachment for fruits of actions, remaining ever content and depending on nothing, that person, even though he is engaged in action, does not at all perform anything. Shri Purohit Swami 4.20 Having surrendered all claim to the results of his actions, always contented and independent, in reality he does nothing, even though he is apparently acting....

Shloka कर्मणैव हि संसिद्धिमास्थिता जनकादयः | लोकसंग्रहमेवापि सम्पश्यन्कर्तुमर्हसि ||३-२०|| Transliteration karmaṇaiva hi saṃsiddhimāsthitā janakādayaḥ . lokasaṃgrahamevāpi sampaśyankartumarhasi ||3-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 3.20. It was by action alone that Janaka and others had attained emancipation. Further, at least having regard to hold the world (the society) together you should act. Shri Purohit Swami 3.20 King Janaka and others attained perfection through action alone. Even for the sake of enlightening the world, it is thy duty to act;...

Shloka न जायते म्रियते वा कदाचिन् नायं भूत्वा भविता वा न भूयः | अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ||२-२०|| Transliteration na jāyate mriyate vā kadācin nāyaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ . ajo nityaḥ śāśvato.ayaṃ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre ||2-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 2.20. This is neither born; nor ever dies; nor, having not been at one time, will This come to be again. This is unborn, destructionless, eternal and ancient and is not slain [even] when the body is slain....

Shloka अथ व्यवस्थितान्दृष्ट्वा धार्तराष्ट्रान् कपिध्वजः | प्रवृत्ते शस्त्रसम्पाते धनुरुद्यम्य पाण्डवः | हृषीकेशं तदा वाक्यमिदमाह महीपते ||१-२०|| Transliteration atha vyavasthitāndṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān kapidhvajaḥ . pravṛtte śastrasampāte dhanurudyamya pāṇḍavaḥ ||1-20|| Translations Dr.S.Sankaranarayan 1.20. O king! Then observing Dhrtarastra’s men, arrayed when the armed clash had [virtually] begun, at that time, Pandu’s son, the monkey-bannered one (Arjuna) raising his bow spoke these sentences. Shri Purohit Swami 1.20 Then beholding the sons of Dhritarashtra, drawn up on the battle- field, ready to fight, Arjuna, whose flag bore the Hanuman,...

Text: येयं प्रेते विचिकित्सा मनुष्येऽस्तीत्येके नायमस्तीति चैके । एतद्विद्यामनुशिष्टस्त्वयाऽहं वराणामेष वरस्तृतीयः ॥ २० ॥ yeyaṃ prete vicikitsā manuṣye’stītyeke nāyamastīti caike | etadvidyāmanuśiṣṭastvayā’haṃ varāṇāmeṣa varastṛtīyaḥ || 20 || 20. (Nachiketas said) This well-known doubt as to what becomes of a man after death,—some say he is and some, he is not,—I shall know being taught by thee. This boon is the third of the boons. Shankara’s Commentary: Thus much, which has been indicated by the two boons, is alone to be understood from the preceding Mantras and Brahmanas, which are mandatory or prohibitory in their import but not the knowledge of the true nature of the entity of the atman....

Text: अणोरणीयान्महतो महीयानात्मास्य जन्तोर्निहितो गुहायां । तमक्रतुः पश्यति वीतशोको धातुः प्रसादान्महिमानमात्मनः ॥ २० ॥ aṇoraṇīyānmahato mahīyānātmāsya jantornihito guhāyāṃ | tamakratuḥ paśyati vītaśoko dhātuḥ prasādānmahimānamātmanaḥ || 20 || 20. Subtler than the subtle, greater than the great, in the heart of each living being, the atman reposes. One free from desire, with his mind and the senses composed, sees the glory of the atman and becomes absolved from grief. Shankara’s Commentary: How then does one know the atman is explained?...

Text: Rig Veda Book 1 Hymn 24 कस्य नूनं कतमस्याम्र्तानां मनामहे चारु देवस्य नाम | को नो मह्या अदितये पुनर्दात पितरं च दर्शेयं मातरं च || अग्नेर्वयं परथमस्याम्र्तानां मनामहे चारु देवस्य नाम | स नो मह्या अदितये पुनर्दात पितरं च दर्शेयं मातरं च || अभि तवा देव सवितरीशानं वार्याणाम | सदावन भागमीमहे || यश्चिद धि त इत्था भगः शशमानः पुरा निदः | अद्वेषो हस्तयोर्दधे || भगभक्तस्य ते वयमुदशेम तवावसा | मूर्धानं राय आरभे || नहि ते कषत्रं न सहो न मन्युं वयश्चनामी पतयन्त आपुः | नेमा आपो अनिमिषं चरन्तीर्न ये वातस्य परमिनन्त्यभ्वम || अबुध्ने राजा वरुणो वनस्योर्ध्वं सतूपं ददते पूतदक्षः | नीचीना सथुरुपरि बुध्न एषामस्मे अन्तर्निहिताःकेतवः सयुः || उरुं हि राजा वरुणश्चकार सूर्याय पन्थामन्वेतवा उ | अपदे पादा परतिधातवे....

Text: Rig Veda Book 2 Hymn 20 वयं ते वय इन्द्र विद्धि षु णः पर भरामहे वाजयुर्न रथम | विपन्यवो दीध्यतो मनीषा सुम्नमियक्षन्तस्त्वावतो नॄन || तवं न इन्द्र तवाभिरूती तवायतो अभिष्टिपासि जनान | तवमिनो दाशुषो वरूतेत्थाधीरभि यो नक्षति तवा || स नो युवेन्द्रो जोहूत्रः सखा शिवो नरामस्तु पाता | यः शंसन्तं यः शशमानमूती पचन्तं च सतुवन्तंच परणेषत || तमु सतुष इन्द्रं तं गर्णीषे यस्मिन पुरा वाव्र्धुः शाशदुश्च | स वस्वः कामं पीपरदियानो बरह्मण्यतो नूतनस्यायोः || सो अङगिरसामुचथा जुजुष्वान बरह्मा तूतोदिन्द्रो गातुमिष्णन | मुष्णन्नुषसः सूर्येण सतवानश्नस्य चिच्छिश्नथत पूर्व्याणि || स ह शरुत इन्द्रो नाम देव ऊर्ध्वो भुवन मनुषे दस्मतमः | अव परियमर्शसानस्य साह्वाञ्छिरो भरद दासस्य सवधावान || स वर्त्रहेन्द्रः कर्ष्णयोनीः पुरन्दरो दासीरैरयद वि | अजनयन मनवे कषामपश्च सत्रा शंसं यजमानस्य तूतोत || तस्मै तवस्यमनु दायि सत्रेन्द्राय देवेभिरर्णसातौ | परति यदस्य वज्रं बाह्वोर्धुर्हत्वी दस्यून पुर आयसीर्नि तारीत || नूनं सा … ||...

Text: Rig Veda Book 3 Hymn 20 अग्निमुषसमश्विना दधिक्रां वयुष्टिषु हवते वह्निरुक्थैः | सुज्योतिषो नः शर्ण्वन्तु देवाः सजोषसो अध्वरं वावशानाः || अग्ने तरी ते वाजिना तरी षधस्था तिस्रस्ते जिह्वा रतजात पूर्वीः | तिस्र उ ते तन्वो देववातास्ताभिर्नः पाहि गिरो अप्रयुछन || अग्ने भूरीणि तव जातवेदो देव सवधावो.अम्र्तस्य नाम | याश्च माया मायिनां विश्वमिन्व तवे पूर्वीः सन्दधुःप्र्ष्टबन्धो || अग्निर्नेता भग इव कषितीनां दैवीनां देव रतुपा रतावा | स वर्त्रहा सनयो विश्ववेदाः पर्षद विश्वाति दुरिता गर्णन्तम || ददहिक्रामग्निमुषसं च देवीं बर्हस्पतिं सवितारं चदेवम | अश्विना मित्रावरुणा भगं च वसून रुद्रानादित्यानिह हुवे ||...

Text: Rig Veda Book 4 Hymn 20 आ न इन्द्रो दूराद आ न आसाद अभिष्टिक्र्द अवसे यासद उग्रः | ओजिष्ठेभिर नर्पतिर वज्रबाहुः संगे समत्सु तुर्वणिः पर्तन्यून || आ न इन्द्रो हरिभिर यात्व अछार्वाचीनो ऽवसे राधसे च | तिष्ठाति वज्री मघवा विरप्शीमं यज्ञम अनु नो वाजसातौ || इमं यज्ञं तवम अस्माकम इन्द्र पुरो दधत सनिष्यसि करतुं नः | शवघ्नीव वज्रिन सनये धनानां तवया वयम अर्य आजिं जयेम || उशन्न उ षु णः सुमना उपाके सोमस्य नु सुषुतस्य सवधावः | पा इन्द्र परतिभ्र्तस्य मध्वः सम अन्धसा ममदः पर्ष्ठ्येन || वि यो ररप्श रषिभिर नवेभिर वर्क्षो न पक्वः सर्ण्यो न जेता | मर्यो न योषाम अभि मन्यमानो ऽछा विवक्मि पुरुहूतम इन्द्रम || गिरिर न यः सवतवां रष्व इन्द्रः सनाद एव सहसे जात उग्रः | आदर्ता वज्रं सथविरं न भीम उद्नेव कोशं वसुना नयॄष्टम || न यस्य वर्ता जनुषा नव अस्ति न राधस आमरीता मघस्य | उद्वाव्र्षाणस तविषीव उग्रास्मभ्यं दद्धि पुरुहूत रायः || ईक्षे रायः कषयस्य चर्षणीनाम उत वरजम अपवर्तासि गोनाम | शिक्षानरः समिथेषु परहावान वस्वो राशिम अभिनेतासि भूरिम || कया तच छर्ण्वे शच्या शचिष्ठो यया कर्णोति मुहु का चिद रष्वः | पुरु दाशुषे विचयिष्ठो अंहो ऽथा दधाति दरविणं जरित्रे || मा नो मर्धीर आ भरा दद्धि तन नः पर दाशुषे दातवे भूरि यत ते | नव्ये देष्णे शस्ते अस्मिन त उक्थे पर बरवाम वयम इन्द्र सतुवन्तः || नू षटुत इन्द्र नू गर्णान इषं जरित्रे नद्यो न पीपेः | अकारि ते हरिवो बरह्म नव्यं धिया सयाम रथ्यः सदासाः ||...

Text: Rig Veda Book 5 Hymn 20 यम अग्ने वाजसातम तवं चिन मन्यसे रयिम | तं नो गीर्भिः शरवाय्यं देवत्रा पनया युजम || ये अग्ने नेरयन्ति ते वर्द्धा उग्रस्य शवसः | अप दवेषो अप हवरो ऽनयव्रतस्य सश्चिरे || होतारं तवा वर्णीमहे ऽगने दक्षस्य साधनम | यज्ञेषु पूर्व्यं गिरा परयस्वन्तो हवामहे || इत्था यथा त ऊतये सहसावन दिवे-दिवे | राय रताय सुक्रतो गोभिः षयाम सधमादो वीरैः सयाम सधमादः || yam aghne vājasātama tvaṃ cin manyase rayim | taṃ no ghīrbhiḥ śravāyyaṃ devatrā panayā yujam || ye aghne nerayanti te vṛddhā ughrasya śavasaḥ | apa dveṣo apa hvaro ’nyavratasya saścire || hotāraṃ tvā vṛṇīmahe ‘ghne dakṣasya sādhanam | yajñeṣu pūrvyaṃ ghirā prayasvanto havāmahe || itthā yathā ta ūtaye sahasāvan dive-dive | rāya ṛtāya sukrato ghobhiḥ ṣyāma sadhamādo vīraiḥ syāma sadhamādaḥ ||...

Text: Rig Veda Book 6 Hymn 20 दयौर्न य इन्द्राभि भूमार्यस्तस्थौ रयिः शवसा पर्त्सु जनान | तं नः सहस्रभरमुर्वरासां दद्धि सूनो सहसो वर्त्रतुरम || दिवो न तुभ्यमन्विन्द्र सत्रासुर्यं देवेभिर्धायि विश्वम | अहिं यद वर्त्रमपो वव्रिवांसं हन्न्र्जीषिन विष्णुनासचानः || तूर्वन्नोजीयान तवसस्तवीयान कर्तब्रह्मेन्द्रो वर्द्धमहाः | राजाभवन मधुनः सोम्यस्य विश्वासां यत पुरां दर्त्नुमावत || शतैरपद्रन पणय इन्द्रात्र दशोणये कवये.अर्कसातौ | वधैः शुष्णस्याशुषस्य मायाः पित्वो नारिरेचीत किंचन पर || महो दरुहो अप विश्वायु धायि वज्रस्य यत पतने पादि शुष्णः | उरु ष सरथं सारथये करिन्द्रः कुत्साय सूर्यस्य सातौ || पर शयेनो न मदिरमंशुमस्मै शिरो दासस्य नमुचेर्मथायन | परावन नमीं साप्यं ससन्तं पर्णग राया समिषा सं सवस्ति || वि पिप्रोरहिमायस्य दर्ळ्हाः पुरो वज्रिञ्छवसा न दर्दः | सुदामन तद रेक्णो अप्रम्र्ष्यं रजिश्वने दात्रं दाशुषे दाः || स वेतसुं दशमायं दशोणिं तूतुजिमिन्द्रः सवभिष्टिसुम्नः | आ तुग्रं शश्वदिभं दयोतनाय मातुर्न सीमुप सर्जा इयध्यै || स ईं सप्र्धो वनते अप्रतीतो बिभ्रद वज्रं वर्त्रहणं गभस्तौ | तिष्ठद धरी अध्यस्तेव गर्ते वचोयुजा वहत इन्द्रं रष्वम || सनेम ते....